Gelişim anne karnından itibaren başlar ve yaşam boyu devam eder. Anne karnından itibaren her dönem çocuğun gelişimi için kritiktir. Gebeliğin ilk aylarında içten dışa, baştan ayağa gelişim başlar. Doğumdan sonra da bu kritik dönemler devam eder ve özellikle çocukların kişilik gelişimleri, ahlaki gelişimleri belli yaşlarda önem kazanır. Çocuklara aşılanması gereken davranışlarda kalıtımın, kritik dönemlerin yanı sıra çevrenin de büyük önemi olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle çocuklarınıza öz güven, paylaşımcılık, cömertlik gibi kavramları belirli yaşlarda kazandırmanız önemlidir.
Çocuklara Küçük Yaşta Aşılanması Gereken 4 Davranış
Çocuk doğduktan sonra aileye büyük sorumluluklar yüklenir. Bu sorumluluklar çocuğun karnını doyurmak, altını temizlemek, onu uyutmaktan ibaret değildir. Bilişsel ve kişisel olarak da gelişim sağlanması gerekir. Bu, Erikson’un Psiko-Sosyal Gelişim Kuramına göre açıklanabilir. Erikson adlı kuramcı, yaşlara göre kişilik gelişimi aşamalarını belirler. Buna göre 0-1.5 yaş aralığındaki çocuklarda “Güven-Güvensizlik” çatışması öne çıkar. Bunlar ilk çocukluktan son çocukluğa, ergenliğe, yetişkinliğe ve yaşlılığa kadar devam eder. Her bir dönemde yaşanan sorun bir sonraki dönemi etkiler. Aynı zamanda her bir dönemde çocuğa kazandırılması gereken davranışlar bulunur. En önemli davranışlardan bazıları ise şunlardır:
1.Soru Sorma
Kimi aileler soru sormanın önemsiz, gereksiz ve hatta can sıkıcı bir davranış olduğunu düşünür. Aslında bu çok yanlıştır. Çocuklar, 3-6 yaş dönemini kapsayan oyun çağında girişimcilik ve buna bağlı olarak suçluluk duygusu kazanırlar. Bu dönemde merak en önemli unsurdur. Çocuklar sürekli “Bu ne? Neden? Nasıl?” gibi sorular sorar. Merak eden çocuğun sorularına cevap vermemek, çok soru soruyor diye onu azarlamak girişimcilik duygusunu zedeleyip suçluluk duygusunu ön plana çıkarır. Erikson’a göre çocuk bu dönemde girişimci olamazsa ileriki dönemlerde soru soramaz. Merak ettiklerini öğrenmekte güçlük çeker. Bu nedenle çocuğun her bir sorusuna sabırla cevap vermek, merakını gidermek ve girişimcilik duygusunu geliştirmek gerekir.
2.Öz Güven
5-6 yaş çocuğunun gelişim özellikleri soru sorma ve bu dönemden sonra gelişen öz güven duygusudur. Bunu, okul öncesi bilişsel gelişim özellikleri arasında yer alan başarılı olma duygusu takip eder. Okul öncesi çocuğun gelişim özellikleri öz güven duygusunu kazanmaya yöneliktir. 6-15 yaş arasında da bu duyguyu kazanmak için gelişim ödevleri devam eder. Çocuk yeni bir şeyler üretmek, yaptığı işlerde başarılı olmak ister. Bunun için başarı duygusunun pekiştirilmesi gerekir. Buna öğrenme psikolojisinde edimsel koşullanma adı verilir. Pekiştirilen davranışın yapılma sıklığı artacaktır. Bu da çocuğun kendine güvenmesine yardımcı olur. İleriki yaşlar için son derece önemli olan öz güven duygusu, ergenlik ve sonrasındaki dönemlerde kendini başarılı bir insan gibi hissetmeyi sağlar.
3.Paylaşımcılık
Paylaşımcılık da çocukluk dönemindeki kritik zamanlarda kazanılan davranışlardandır. Bu davranış çoğunlukla 1.5-3 yaş döneminde kazanılır. Bu dönemde aslında çok bilinmeyen bir gerçek vardır: Çocuklara karşı aşırı koruyucu bir tutum takınmak onların cimri olmasına sebep olabilir. Örneğin, bu dönemde verilen tuvalet eğitiminde aşırı katı olmak çocukların olumsuz davranışlar kazanmasının nedenleri arasındadır. Bu sebeple ilk çocukluk dönemi olan 1.5-3 yaş arasında ailelerin çocuklara karşı büyük sorumluluğu vardır.
4.Cömertlik
Cömertlik de tıpkı paylaşımcılık gibi ilk çocukluk döneminde kazanılması gereken en önemli davranışlar arasındadır. İlk çocukluk dönemi çocukların özerklik kazanması için de önemlidir. Onlara “Hayır, sen yapamazsın!” gibi tepkiler vermek veya bir iş başarmasına izin vermemek hem kendilerine güvenini azaltır hem kuşku ve utanç duyguları fazla gelişmiş bireyler olmalarına neden olur hem de cömertlik duygusunu zedeler.
Kısacası, çocukların her bir davranışı kazanmak, gelişim ödevlerini yerine getirmek için belli dönemleri vardır. Bu dönemlerde kalıtımın yanı sıra ana-baba tutumları da büyük rol oynar. Çocukların ileride insanlarla ilişkiler açısından, psikolojik açıdan sorun yaşamamaları kritik dönemlerinde edindikleri davranışlara bağlıdır. Çocuğunuzun sosyalleşmesi ve bazı önemli davranışları kazanması için oyun parklarından yararlanabilirsiniz. Dumadum, çocukların farklı etkinlikler ve buluşmalarla eğlenirken öğrenmelerini sağlar. Çocuklar için özenle tasarladığı oyuncaklar sayesinde onların keyifli vakit geçirmelerine yardımcı olur.